Het waren herders van de Ta’amireh bedoeïenen stam die rond eind 1946 de eerste zeven rollen ontdekten in een grot bij Qumran, gelegen aan de Dode Zee, 40 kilometer ten oosten van Jeruzalem. Ze brachten manuscripten naar twee handelaren in Bethlehem.
In totaal vonden archeologische teams en bedoeïenen circa 1000 rollen, die veelal in fragmenten uiteen waren gevallen. De meeste rollen waren in het Hebreeuws geschreven, sommige in Aramees en enkele in andere talen, waaronder Grieks. In 2017 ontdekte een archeologisch team van de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem en de Liberty Universiteit uit de Amerikaanse staat Virginia nog „Grot 12”. De kruiken waren echter leeg. De veronderstelling is dat bedoeïenen de rollen roofden.
Het bleek te gaan om een unieke vondst van manuscripten. Het betrof onder meer boeken van het Oude Testament, apocriefe boeken en geschriften van de sekte zelf. Het betrof oudere handschriften van Bijbelboeken dan die tot toen toe bekend waren.
Door de vondst kregen wetenschappers nieuw literair materiaal uit de Tweede Tempelperiode in handen. Het betrof materiaal van de Joodse maatschappij uit de Hellenistische en Romeinse periode. Ze werpen licht op ideeën uit de tijd waarin het rabbijns Judaïsme en christendom ontstonden. Israël beheert de rollen.
Archeoloog lanceert nieuwe theorie
Wetenschappers gaan er veelal vanuit dat er in Qumran een sekte woonde die de rollen verborg in de grotten voor de komst van de Romeinen in 68 n.Chr.
Archeoloog dr. Daniel Vainstub van de Ben Gurion Universiteit in Beersjeva stelde in 2021 dat de Dode Zeerollen op verschillende plaatsen in het oude Israël geschreven zijn.
Volgens hem woonden er een beperkt aantal mensen in Qumran. Maar in het voorjaar kwamen honderden of duizenden naar het dorp toe voor een ceremonie waarbij het verbond werd vernieuwd.
„De ceremonie werd verondersteld slechts één dag te duren”, zegt Vainstub. „Het Wekenfeest viel bij hen altijd op een zondag. Dus ze moesten al arriveren vóór de sjabbat die daaraan vooraf ging. Mensen uit Galilea kwamen zeker niet slechts voor een paar dagen. Ik denk dat ze zeker een week bleven.”
Volgens de archeoloog is de infrastructuur van Qumran precies geschikt voor het houden van een bijeenkomst voor honderden en mogelijk zelfs enkele duizenden personen voor enkele dagen. In Qumran zelf woonden mogelijk permanent 100 tot 200 gelovigen.
Hij gelooft dat in een van de rollen, namelijk het Damascus Document, de regels staan voor een dergelijke samenkomst. Het document is 1000 jaar oud en afkomstig uit de geniza van de Ben Ezra synagoge in Cairo. De in de 19e eeuw ontdekte geniza was de opslagplaats van documenten van Joden in Cairo die de naam „God” bevatten.
Dr. Aldolfo Roitman van de Shrine of the Book gelooft dat de theorie van dr. Vainstub zeker stof tot nadenken biedt. „Vooral wat betreft de uitleg die de rol zou hebben gespeeld in het dagelijkse leven op het plateau van de Qumrangemeenschap. Ik vind het echter niet aannemelijk dat het hele doel van Qumran slechts het houden van de jaarlijkse ceremonie was. Naar mijn bescheiden inzicht, is het gesuggereerde doel slechts één van de vele doelen van de plek geweest. Het was namelijk ook een plek van spirituele verfijning of een centrum voor de productie van geschriften.”
Alfred Muller 