Presidentsverkiezingen vormen in Israël meestal een vrij rustige aangelegenheid. Dit jaar is het anders. Al wekenlang doen Israëlische media verslag van de laatste ruzies en de intriges rond de verkiezing van een nieuw staatshoofd op 10 juni.
Knessetleden brengen in het geheim hun stem uit op hun favoriete kandidaat. Dat is meestal een onomstreden persoon die de komende zeven jaar op kan treden als een soort vader des vaderlands.
De nieuwe president zal Shimon Peres opvolgen. Gemakkelijk zal dat niet zijn: Peres (90) is een ervaren staatsman die groot respect geniet in zowel binnen- als buitenland. Hij vervulde een belangrijke rol in de opbouw van Israël. Onlangs zei Peres dat hij als president drie jaar geleden zelfs kans zag om een ontwerpakkoord te bereiken met de Palestijnse leider Mahmud Abbas. Premier Netanyahu schoot de overeenkomst echter neer.
Bevoegdheden
Al zijn de taken van de president vooral ceremonieel van aard, hij of zij heeft wel enkele bevoegdheden. De president mag gratie verlenen aan gevangenen en stelt een kabinetsformateur aan na landelijke verkiezingen. De formateur is normaal gesproken leider van de partij die de meeste stemmen won, maar dat hoeft niet zo te zijn.
Dit jaar zijn er verschillende presidentskandidaten. Zij hebben tot dinsdag de kans om zich te registreren. Belangrijke kanshebbers zijn oud-Knessetvoorzitter Rivlin van Likud/ Beitenu en Ben-Eliezer van de Arbeiderspartij.
Een probleem is dat premier Netanyahu zijn partijgenoot Rivlin niet mag. Rivlin ging namelijk als Knessetvoorzitter herhaaldelijk tegen de wensen van Netanyahu in. Bovendien zou Rivlin kritiek geuit hebben op de vrouw van de premier, Sara.
Netanyahu steunt tot nu toe echter geen alternatieve kandidaat. Dat had minister Shalom (Ontwikkeling, Water en Energie) kunnen zijn. Maar toen Netanyahu weigerde hem openlijk te steunen, trok deze zich terug.
Hervormingen
Wie van de kandidaten het ook wordt, Netanyahu vindt dat de president te veel macht heeft. Volgens hem zijn er hervormingen nodig van het ambt. Er werd zelfs gesuggereerd om het hele presidentschap af te schaffen. In dat geval krijgt de premier meer te vertellen. Het verzet tegen deze vergaande plannen is echter dermate groot dat ze weinig kans van slagen hebben.
Wel bestaat de kans dat Netanyahu de Knesset ervan weet te overtuigen dat de president de bevoegdheid moet worden ontnomen om een kabinetsformateur aan te wijzen. Op deze manier kan Rivlin of een ander straks geen spaak in het wiel van de premier steken als Likud de parlementsverkiezingen wint.
Zullen de Knessetleden toegeven? Israël is een jonge democratie, die evenals andere democratieën scheiding van machten nodig heeft. Ook een scheiding tussen het hoofd van de regering en het hoofd van de staat blijft noodzakelijk. Hopelijk laten ze het ambt van de president ongemoeid.
Elke zaterdag in het Reformatorisch Dagblad: Israël Ingezoomd. commentaar op gebeurtenissen in Israël, Palestina en het Midden-Oosten.
Alfred Muller 