De haredische partijen in Israël willen de rechten behouden die ze altijd gehad hebben. Dat zei Yitzhak Pindrus, Knessetlid van het ultraorthodoxe Verenigd Thora Judaпsme recent op een persbijeenkomst in Jeruzalem.
De haredim hebben zich sinds 1948 altijd voor twee kwesties ingespannen. De eerste is dat Israлl een Joodse staat blijft. Dat slaat volgens hem niet op de basiswet over de Joodse natiestaat van vorig jaar. Die wet is omstreden, omdat deze geen melding maakt van gelijkheid tussen Joodse en niet-Joodse burgers, zoals de Onafhankelijkheidsverklaring van 1948 wel deed.
Rustdag
„Wij bedoelen met Joodse staat bijvoorbeeld dat de sjabbat de rustdag is in Israël”, zegt de parlementariër. „Er mogen geen treinen of bussen rijden op sjabbat. En dat officiлle rabbijnen beslissen over huwelijk en scheiding. ”
De tweede kwestie is dat de, wat hij noemt, „Thora-Joden” speciale rechten hebben in de staat. Haredim hechten grote waarde aan eigen onderwijs. De haredische scholen dienen om de Joodse traditie door te geven aan de nieuwe generatie.
Vrijstelling
Een andere belangrijke kwestie is dat studenten aan de talmoedscholen recht hebben op vrijstelling van de militaire dienstplicht. Pogingen in het verleden om een einde te maken aan die vrijstellingen, zijn mislukt. Als politici weer pogingen ondernemen om de vrijstellingen in te perken, zullen die opnieuw mislukken, aldus Pindrus. „Je kunt geen 85.000 mensen in de gevangenis stoppen.”
De poging van premier Benjamin Netanyahu om een kabinet in elkaar te zetten, mislukte omdat Avigdor Lieberman een rekruteringswet wil die de vrijstellingen inperkt. Dat heeft tot gevolg dat de haredim nu het belang van een grote opkomst inzien. In april wonnen ze zestien zetels, nu worden het er volgens hem mogelijk meer. Hij maakt zich daarom geen zorgen over de opkomst volgende week. Hij verwacht dat de steun voor de religieuze partijen zeker met 5 procent zal toenemen.
Schrik
Toch is Lieberman niet de politicus die de haredim de meeste schrik aanjaagt. Ze maken onderscheid tussen Lieberman en Yair Lapid, een van de kopstukken in Blauw-Wit van Benny Gantz.
„Lieberman voert campagne, maar de dag na de verkiezingen is die niet belangrijk meer. Lapid nam deel aan de regering van Netanyahu in 2013. Daar probeerde hij een einde te maken aan onze rechten. Daarom zeggen we duidelijk dat we niet in een regering zullen zitten met Lapid.”
Haredim regelmatig de straat op
Haredim gaan regelmatig de straat op om te demonstreren. Vaak is dat omdat een ”Ben Thora” (Thorastudent) is opgepakt omdat hij de dienstplicht ontduikt.
De wet zegt dat iedereen in militaire dienst moet of een vervangende burgerdienst moet uitvoeren. Israëlische Arabieren zijn daarvan vrijgesteld. Haredim kunnen ook vrijstelling krijgen, maar ze moeten wel even de moeite nemen dit officieel te regelen. Als je dat niet wilt, kun je de militaire politie aan de deur krijgen.
Vuilcontainers
Als haredim demonstreren, plaatsen ze vuilcontainers op straat en steken deze in brand. De gemeente vervangt ze toch wel weer. Een veel voorkomende methode is in het spitsuur op de namiddag op straat te gaan staan of te zitten. Passagiers stappen uit de bussen en moeten verder lopen. Automobilisten kunnen proberen een alternatieve route te vinden. Dat mensen uren later dan normaal thuiskomen, vormt geen uitzondering.
De politie probeert de straten weer vrij te maken. Deze werkt de grootste oproerkraaiers het arrestantenbusje in. Sommigen worden weggesleept. Daarbij worden de politieagenten allerlei woorden naar het hoofd geslingerd, zoals „moordenaars” of „nazi’s”.
De bereden politie komt erbij om de demonstranten de stuipen op het lijf te jagen. Als dat allemaal nog niet helpt zet de politie de spuitwagen in. Het betreft hier geen aangename verfrissing op een warme zomerdag. Uit de slang komt water met een zware verrottingslucht. Het probleem is dat de stank soms ook in de tram belandt, zodat de passagiers hun neus moeten dichtknijpen.
Harde kern
De meeste haredim zijn overigens tegen de demonstraties. De harde kern van de onlusten is de Peleg Yerushalayim (Jerusalem Factie) beweging.
Vorige week deed de beweging volgens de website de ”Yeshiva World” een oproep volgende week niet te gaan stemmen. Ook dat heeft te maken met de dienstplicht. Een rechts-religieus kabinet onder leiding van Netanyahu vormt volgens Peleg een even groot gevaar als een regering onder leiding van Blauw-Wit-leider Gantz en Lieberman.
Quota
De Peleg-rabbijnen denken namelijk dat een rechts-religieuze regering ook pogingen zal ondernemen quota in te stellen voor dienstplicht voor haredische jongeren. Wie stemt, helpt een ander bij het plegen van aveira (zonde), meent Peleg.
De discussies in de haredische kranten bevestigen dat de wereld van de haredim verschillende facties kent. Soms zijn de haredim het met elkaar eens, maar ze kunnen ook radicaal van mening met elkaar verschillen.
Beeld: Alfred Muller
Een versie van dit artikel werd in het RD gepubliceerd op 14 september.
Alfred Muller 