Het oude Bet-San ( ook wel Beth Shean of Beisan genoemd) is de meest indrukwekkende stad in Israël uit de eerste eeuwen van de jaartelling. Slechts een tiende deel van de stad is opgegraven. Toekomstige archeologen hebben dus nog veel werk te verrichten.
De tel (archeologische heuvel) en de benedenstad ernaast liggen in het nationale park van Bet-San, dat een totale oppervlakte heeft van 161 hectare. De stad ligt 29 kilometer ten zuiden van het Meer van Galilea en ruim vier kilometer ten westen van de Jordaan. In de buurt stroomt de Harod, die de omgeving waterrijk maakte. De stad lag in een vruchtbaar gebied.
Van de zestiende tot de twaalfde eeuw voor Christus was de invloed van Egypte duidelijk merkbaar. De farao’s maakten hier een centrum, waar vanuit ze het hele (latere) land Israël konden besturen. Jozua bedeelde de plaats toe aan de stam Manasse, maar deze zag geen kans haar in te nemen. (Jozua 17:11,16, Rechters 1:27).
Saul
Bet-San kwam in de twaalfde eeuw voor Christus onder heerschappij van de Filistijnen. Saul en zijn drie zonen trokken in 1004 voor Christus tegen hen ten strijde op de berg Gilboa ten westen van de stad. De slag liep jammerlijk voor hen af. De Filistijnen namen Sauls lichaam mee en bevestigden dat aan de muur. Zijn wapens werden naar de tempel van de vruchtbaarheidsgodin Astarte gebracht. Koning Salomo oefende later wel controle uit in dit gebied (1 Koningen 4.
De tel werd gevormd over een periode van 6.000 jaar en telt achttien archeologische lagen. Het boeiendste is de benedenstad ten zuiden ervan, die de bewoners in de derde eeuw voor Christus aanlegden. De stad zou onder de naam Skytholopis duizend jaar lang een grote bloei ondervinden. We kunnen vandaag nog iets van haar oude glorie proeven als we de ruïnes bezoeken.
Toiletten
Onder de ruïnes bevinden zich een aantal imposante gebouwen. Het theater bijvoorbeeld, dat plaats bood aan 7.000 personen, dateert uit het begin van de Romeinse periode (37 v.Chr.-324 n.Chr.) en bleef dienst doen in de Byzantijnse periode (324-640 n.Chr.). Naast het gebouw is een ruimte voor tientallen toiletten. Veel privacy hadden de bezoekers daar echter niet: de toiletten waren niet van elkaar gescheiden, voor zover bekend ook niet die voor mannen en vrouwen.
De 150 meter lange hoofdweg die van de heuvel naar het theater loopt, werd onder de Romeinen al gebouwd, maar in de Byzantijnse periode werd de straat grondig verfraaid. Een inscriptie uit het begin van de vierde eeuw herinnert ons eraan dat de straat gebouwd werd door een zekere stadhouder Flavius Palladius. Aan weerszijden stonden grote pilaren. De winkels lagen aan het trottoir dat ongeveer een meter hoger was dan de straat zelf. Een andere bezienswaardigheid is het badhuis. Geen overbodige luxe in een stad waar de temperaturen ‘s zomers tot 50º Celsius kunnen oplopen.
De stad ging jammerlijk ten onder in het jaar 749 door een zware aardbeving. De gevolgen ervan zijn nog te zien: de pilaren liggen over de straten. Dit gebied, dat in de Jordaanvallei ligt, is gevoelig voor aardbevingen. Toch hebben de Israëli’s er het moderne Beth Shean gebouwd, dat zich ten zuiden van het oude Bet-San bevindt.
“Sauls wapenrusting kreeg een plaats in de tempel van Astarte en zijn lijk werd aan de stadsmuur van Bet-San genageld.” (1 Samuël 31:10, NBV).
Dit artikel werd in 2007 oorspronkelijk gepubliceerd in Israel Aktueel.
Beeld © Alfred Muller
Jemima is een christelijke organisatie die zich richt op het verlenen van zorg aan mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking in Bethlehem. Maakt u dit mede mogelijk?
www.jemima.nl
Alfred Muller 