Ayelet Shaked is een modern ogende 43-jarige vrouw. Ze was de Israëlische minister van Justitie en ze is Knessetlid van de politieke alliantie Yamina (”Naar rechts”).
Het huidige politieke stelsel bevalt haar niet. Er moet volgens haar „een democratische en juridische revolutie” plaatsvinden.
Eerst even iets over de achtergrond. Politieke waarnemers zeggen dat Israëliërs in twee groepen kunnen worden verdeeld: de conservatieven en de liberaal-democraten. De conservatieven mogen we niet verwarren met West-Europese conservatieven. De Israëlische conservatieven willen verandering; de liberaal-democraten niet.
Machtsbalans
De liberaal-democraten willen dat de machtsbalans tussen het parlement (de Knesset, de wetgevende macht), het kabinet (de uitvoerende macht) en justitie (de rechterlijke macht) blijft gehandhaafd. De conservatieven vinden dat de rechterlijke macht, vooral het Hooggerechtshof („de niet-gekozen rechters”), te veel te vertellen heeft. Het parlement en het door het parlement gesteunde kabinet moeten meer macht krijgen. Daarom is volgens Shaked een „hervorming van het justitieel systeem” nodig.
Dit verschil van mening is de belangrijkste reden dat Israël nog geen regering heeft. Blauw-Wit van Benny Gantz is het oneens met de verandering die Likud en andere rechtse partijen willen doorvoeren. Blauw-Wit krijgt weliswaar het ministerie van Justitie, maar Likud –van de van corruptie verdachte premier Benjamin Netanyahu– wil het vetorecht houden. In The Jerusalem Post dreigde Ayelet Shaked zelfs dat Yamina niet tot de regering toe zal treden als die haar wensen, waaronder de rechtshervorming, niet uit wil voeren.
Een deel van de Israëliërs is verontrust over de pogingen van rechts om de rechterlijke macht in te perken. „Wat we nu zien in de coalitieonderhandelingen is dat Netanyahu een vetorecht krijgt over elke benoeming van een senior persoon in het rechtssysteem”, zegt Arbeiderspartij Knessetlid Merav Michaeli. „Hoe kun je iemand die terechtstaat voor corruptie het vetorecht geven over de benoeming van rechters, de procureur-generaal en het hoofd van de politie? Dit is zó gevaarlijk.”
Tegenvaller
Oud-premier en oud-legerleider Ehud Barak zegt dat Netanyahu de laatste politiechef en procureur-generaal persoonlijk uitkoos. Tegenvaller voor de premier was dat zij trouw bleven aan hun rol, want ze bevalen toch een aanklacht tegen hem aan. Barak gelooft dat er een aanval op de democratie plaatsvindt. „Het is een georganiseerde, systematische poging de Knesset en de rechterlijke macht te verzwakken en hun macht onder de uitvoerende macht te plaatsen.”
Politiek journalist Attila Somfalvi spreekt van „een historische verandering”. In het verleden ging de discussie over links en rechts en over het vredesproces, nu gaat het over de denkbeelden van conservatieven en liberaal-democraten. „Het conservatieve kamp is tegen de vorming van een eenheidsregering. Ze zijn bang dat Gantz of de door hem gekozen minister van Justitie de hervormingen stopzet, waarop zij hopen.”
Barak blijft optimistisch. De ultra-nationalistische beweging, met haar vermeende vijanden van buitenaf en de verraders van binnenuit, staat aan de verkeerde kant van de nationale trots. Israël heeft veel bereikt dankzij de getalenteerde jonge mensen en de hightechindustrie. „Het zal tijd kosten en misschien wordt het zelfs erger. Op een zeker moment zal het volk ontwaken en de leiders stoppen, als die zelf niet stoppen.”
Beeld: De president van het Hooggerechtshof, Esther Hayut (rechts) in gesprek met Ayelet Shaked (links). Kobi Gideon/GPO
Elke zaterdag in het Reformatorisch Dagblad de rubriek ‘Israël Ingezoomd’. Over Israël (en omstreken), vanuit Israël.
Jemima is een christelijke organisatie die zich richt op het verlenen van zorg aan mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking in Bethlehem. Maakt u dit mede mogelijk?
www.jemima.nl
Alfred Muller 