Israël ziet zich tegenover een tweevoudige Iraanse dreiging staan: nucleaire capaciteit en conventionele wapens.
Het meest in het oog lopend is de dreiging met nucleair oorlogstuig. Israëlische inlichtingenexperts zijn ervan overtuigd dat Iran de capaciteit ontwikkelt om in korte tijd kernwapens te kunnen produceren. Israël probeert dit proces te vertragen met – volgens internationale mediaberichten – onverwachte aanslagen op atoominstallaties. Dat kunnen bijvoorbeeld cyberaanvallen zijn.
De tweede dreiging staat daar niet los van. Dat is die met conventionele wapens. Voor het eerst sinds de Zesdaagse Oorlog van 1967 ziet Israël een fundamentele dreiging ontstaan aan de andere kant van de grens.
Sjiitisch rijk
„Iran werkt hard aan de oprichting van een sjiitisch rijk in het Midden-Oosten”, zegt militair deskundige en (reserve)brigade-generaal Yuval Bazak van het Instituut voor Nationale Veiligheidsstudies (INSS) in Tel Aviv. „Israël is daarbij het belangrijkste obstakel. Iran is bezig met de opbouw van een conventionele strijdmacht om Israël te vernietigen. We zijn vooral gefocust op nucleaire wapens. Maar die zijn vooral bedoeld om Iran immuniteit te geven.”
Iran levert training, advies en materiaal aan zijn bondgenoten in het Midden-Oosten. Dat zijn Hezbollah, tientallen milities in Syrië en gewapende groepen in Irak en Gaza. Die kunnen op Iraans bevel Israël aanvallen. Dat zou kunnen gebeuren als Israël een aanval uitvoert op Iraanse nucleaire installaties of als de huidige serie botsingen uit de hand loopt.
Momenteel komt de belangrijkste potentiële dreiging uit de lucht. Het betreft niet-nauwkeurige raketgranaten, accurate geleide raketten, kruisraketten en drones. Iran en zijn bondgenoten kunnen heel Israël met deze projectielen treffen. Elektriciteitscentrales, waterinstallaties, luchthavens, militaire bases en woonplaatsen lopen daarbij gevaar.
Grens
Ook houdt Israël rekening met een poging van milities om de grens over te steken en steden en dorpen in het noorden van Israël of op de Golanhoogte in te nemen. Een dergelijke bezetting moet de bevolking demoraliseren en het leger bezighouden.
INSS-directeur (reserve)brigade-generaal Udi Dekel zegt dat de Israëlische aanvallen bedoeld zijn om afschrikking te bereiken. Ze moeten Iran niet de kans geven een militaire macht op te bouwen. En ze moeten ervoor zorgen –voor het geval de incidenten uit de hand lopen– dat Israël in een betere positie verkeert bij een militaire conflict.
„We kunnen ons niet permitteren moe te worden”, vervolgt Dekel. We hebben tijd om te handelen tot er iets verandert. Het probleem is dat Iran nu vrijheid van handelen heeft in Libanon, Syrië en Irak. Ze kunnen doen wat ze willen. Niemand probeert ze te stoppen, behalve Israël.”
Luitenant-kolonel b.d. Orna Mizrachi van het INSS zegt dat Israël oorlog wil voorkomen. Samen met Dekel en Bazak schreef ze een memorandum met adviezen voor Israëlische beleidsmakers. Als de huidige campagne van Israël tegen Iran niet de gewenste resultaten oplevert, kan er een punt komen waarop Israël geen andere mogelijkheid ziet dan iets te doen. „We denken dat het dan beter is een beperkte aanval uit te oefenen op het wat Israël ziet als hoofdprobleem. Dat is het accurate raketprogramma. Ze proberen steeds meer accurate raketten te verwerven. Het grootste probleem is dat je geen controle hebt over de omvang of duur van een campagne. Het kan escaleren in een volledige oorlog.”
Waarom Israël tegen de JCPOA is
Van meet af aan is Israël tegen de „Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA)” geweest. De P5+1 (de VS, Rusland, China, Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland) sloten dit akkoord in 2015 met Iran.
Het doel was de Iraanse nucleaire ambities af te remmen. Iran zou voorlopig geen nucleaire wapens kunnen maken. In ruil voor de Iraanse concessies zouden sancties worden opgeheven. Westerse bedrijven konden weer handelen met Iraanse.
De Israëlische premier Benjamin Netanyahu heeft steeds gesteld dat de afspraken Iran juist de mogelijkheid boden op termijn atoombommen te produceren. Dat is een schrikbeeld voor Israël, want Iraanse leiders hebben gezegd dat de Joodse staat dient te verdwijnen. Voor Israël was het dan ook een meevaller dat de Amerikaanse president Donald Trump de VS in 2018 terugtrok uit de deal en de sancties hernieuwde.
Inspecties
Die druk had tot een betere deal moeten leiden, waarbij Iran aan scherpere inspecties zou worden onderworpen, af zou zien van de steun aan terreurgroepen in het Midden-Oosten en met het raketprogramma zou stoppen.
Maar Trumps stap had een averechts effect. Iran ging over tot de verrijking van uranium tot 20 procent in plaats van de toegestane 3,67 procent. Dinsdag deelde Iran mee dat het uranium gaat verrijken tot 60 procent.
Sommigen zeggen dat Israël juist moet meewerken met de Amerikaanse regering van Joe Biden om tot een betere deal te komen. Maar het officiële standpunt is dat Israël tegen de hernieuwing van het akkoord is.
Opties
Danny Danon, oud-ambassadeur van Israël bij de VN, vindt dat de overeenkomst al slecht was in 2015 en vandaag nóg slechter is. Israël kan de ontwikkelingen in Iran volgens hem niet accepteren en moet alle opties openhouden.
„We moeten zorgvuldig luisteren naar de dreigementen van Iran, meer dan naar de beloften van onze bondgenoten. Daarom houden we alle opties op tafel. We zijn vastbesloten Iran geen nucleaire capaciteit te laten bereiken.”
“Ik geloof dat we strengere sancties moeten opleggen, het leven van het leiderschap moeilijker moeten maken en hen moeten dwingen koers te veranderen. Die sancties moeten niet alleen van de VS komen, maar ook van de internationale gemeenschap”, aldus Danon.
Foto: De Amerikaanse minister van Defensie Lloyd J. Austin III en de Israëlische minister van Defensie Benny Gantz bezoeken de luchtmachtbasis Nevatimin Zuid-Israël op 12 April 12, 2021. Matty Stern/U.S. Embassy Jerusalem.
Een versie van dit artikel verscheen ook in het Reformatorisch Dagblad.