BETHLEHEM – In de hal bij het luxueuze Intercontinental Hotel in Bethlehem kwamen ze vorige week bij elkaar: Palestijnse christenen, Messiasbelijdende Joden en christenen uit andere landen. Ze spraken met elkaar, luisterden naar lezingen en volgden discussies. Wie er niet bij kon zijn, kon het allemaal live op internet volgen. Alles leek goed en wel, maar de oppositie tegen de bijeenkomst was dit jaar bijzonder fel.
Voor de derde keer organiseerde het Bethlehem Bijbelcollege vorige week de tweejaarlijkse conferentie ”Christ at the Checkpoint” (Christus bij de militaire controlepost), of kortweg CATC. De locatie, het Intercontinental Hotel, bevindt zich op 750 meter afstand van het bekende Checkpoint 300 tussen Jeruzalem en Bethlehem en 150 meter van het graf van Rachel, een Joodse gebedsplaats. Bij deze heilige plaats kwam het dinsdagmiddag tot rellen.
De conferentie trok dit jaar meer bezoekers dan ooit. Zeker 350 christenen uit allerlei landen reisden ervoor naar de Geboortestad. De sessies werden bijgewoond door zo’n 700 belangstellenden. Ook waren er meer nationaliteiten vertegenwoordigd dan ooit. Zo stuurden sommige organisaties dit jaar voor het eerst afgevaardigden.
Actief zijn
Thema dit jaar was ”Het Koninkrijk van God”. „We proberen de vraag te beantwoorden wat het Koninkrijk van God voor ons hier in Palestina en Israël betekent”, aldus conferentiedirecteur Munther Isaac. „We wachten allemaal op de ”tweede komst”. Zolang het nog niet zover is, dienen we actief te zijn.”
De organisatoren stelden Palestijnse christenen, Messiasbelijdende Joden en christenzionisten ook in de gelegenheid hun debatten voort te zetten. Maar daar ging het niet in de eerste plaats om. Isaac: „De focus lag vooral op het Palestijns-christelijke perspectief op het conflict en op de Palestijnse theologie.”
Een gesprek over de vervangingstheologie vond er bijvoorbeeld plaats tussen professor Gary Burge van Wheaton College in de Amerikaanse staat Illinois en de in Jeruzalem woonachtige Messiaans-Joodse theoloog dr. Daniël Juster.
Op de conferentie waren prominente leiders van kerken en organisaties aanwezig, zoals de rector van de Oral Robertsuniversiteit, dr. William M. Wilson, en de secretaris-generaal van de World Evangelical Alliance, dr. Geoff Tunnicliffe.
Tegenstand
Tegenstand bleef niet uit. De aanval op de conferentie op allerlei websites was ongekend fel. Messiasbelijdende Joden die de conferentie bijwoonden, zeiden dat ze veel kritiek kregen van geloofsgenoten. Ook de woordvoerder van het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken liet zich negatief uit, al gaf Israël er geen officiële verklaring over uit, zoals onder andere Christianity Today eerder vorige week meldde.
Directeur Isaac herkent zich niet in de aantijging dat de conferentie anti-Israëlisch of antisemitisch zou zijn. „Alles wat we zeggen en doen wordt live uitgezonden en gepubliceerd. We hebben geen verborgen agenda. Ons manifest is duidelijk: we verwerpen alle vormen van geweld. We roepen niet op tot de verdwijning van de staat Israël. We geloven dat Israël recht heeft op een veilig bestaan. We hebben problemen met de bezetting en met het gebruiken van religie voor politieke doeleinden door Israël, religieuze zionisten of islamitische militanten.”
Isaac benadrukt ook dat sprekers met elkaar van mening verschillen. Voor zover er overeenkomsten bestaan, zijn deze verwoord in verklaringen en in een manifest. Zo voerde een spreker een pleidooi voor het christenzionisme. Een dag later leverden andere sprekers kritiek op deze stroming. Isaac: „Zij die kritiek op ons leverden, bieden geen ruimte aan het gesprek met andersdenkenden. Helaas vertalen veel mensen kritiek op bepaalde beleidspunten van Israël als antisemitisme. Dat geloven we niet. Ze willen ons het zwijgen opleggen en geven onze ware boodschap en identiteit niet weer.”
Nieuwe generatie
Het christenzionisme lijkt evenwel terrein te verliezen – en daar ligt mogelijk de reden van de heftige aanvallen. De krant Ha’aretz schreef vorige week onder de kop ”Israël verliest zijn greep op de evangelische christenen” dat de nieuwe generatie evangelicalen niet meer de passie van hun ouders voor de Joodse staat voelen. David Gushee, hoogleraar ethiek aan Mercer University in de Amerikaanse staat Georgia, stelde dat „de harde lijn van het christenzionisme niet met succes is doorgegeven aan de volgende generatie.” Als reden gaf hij aan dat deze was gebaseerd op theologische thema’s die ter discussie staan bij jongere evangelicalen.
Ook David Brog, woordvoerder van de Amerikaanse pro-Israëlbeweging Christians United for Israel, schreef op de website Middle East Forum dat „de dagen voorbij zijn dat evangelische support voor de staat Israël voor lief kan worden genomen.” Volgens hem promoten Palestijnse christenen hun kijk op de geschiedenis onder de nieuwe generatie evangelicalen. Huidige leiders beginnen een neutrale positie in te nemen of worden ronduit critici van Israël.
Diverse pro-Palestijnse films hebben de opinie beïnvloed. Daarvan zijn volgens Brog zeker twee films „meesterstukken in misleiding. Ze laten fascinerende hoofdrolspelers zien die serieus door het Midden-Oostenlandschap wandelen waarin al het Arabische geweld, de agressie en verwerping van Israël op wonderlijke wijze zijn uitgeveegd.”
* * *
Hoor dr. Bishara Awad, de oprichter en oud-directeur van het Bethlhem Bijbelcollege, over de CATC conferentie. Het gesprek vond afgelopen woensdag plaats.
* * *
(Dit artikel verscheen ook in het Reformatorisch Dagblad, op 14 maart 2014.)
Alfred Muller 