De Romeinse keizer Hadrianus liet in 135 n.Chr. een tempel bouwen op de plek die christenen vereerden als het Graf van Jezus en de dicht daarbij gelegen heuvel Golgotha.
Tekst en beeld: © Alfred Muller
Dat de eerste christenen deze plek juist hadden geïdentificeerd is waarschijnlijk. Het aantal gelovigen nam namelijk snel toe en het ligt voor de hand dat zij belangstelling hadden voor de plek waar de Opstanding had plaatsgevonden.
Hadrianus wilde zo een einde maken aan deze plaats van verering door christenen. Hij bouwde er een tempel voor Jupiter. Maar wat hij bereikte was precies het omgekeerde. De plek werd gemarkeerd en bleef bewaard.
Keizer Constantijn
Toen keizer Constantijn in de vierde eeuw op het wereldtoneel verscheen, liet hij de Romeinse afgodentempel met de grond gelijk maken. De rots om het graf zelf liet hij staan, maar die verderop liet hij verwijderen, zodat er ruimte genoeg was om om het graf heen te lopen. Het graf kwam in een cirkel te staan. Ten westen daarvan bevond zich een tuin met Golgotha, en daarachter een basiliek en een atrium.
De kerk van Constantijn werd in 335 ingewijd. Deze was ongetwijfeld een stuk mooier dan de huidige. In de loop van de eeuwen werd zware schade aangericht door vijanden die probeerden de kerk te verwoesten, branden, aardbevingen, verwering en slijtage. Het huidige bouwwerk is afkomstig uit de tijd van de kruisvaarders. De laatste keer dat restaurateurs de rots zagen waarin het graf zich bevindt, was na de brand van1808 die zware schade aanrichtte.
De Turken legden de bevoegdheden van de kerken vast in de status-quo. Dat is een geheel van regels waarin staat wie wat wanneer mag doen en die tot op de dag van vandaag van kracht zijn. De franciscaanse Custodie van het Heilig Land, die de Rooms-Katholieke Kerk vertegenwoordigt, de Armeens-orthodoxe en de Grieks-orthodoxe kerk hebben het meest te zeggen. Voor reparaties is telkens hun toestemming nodig. Andere kerken met rechten zijn de Syrisch-orthodoxe, de Koptisch-orthodoxe en de Ethiopisch-orthodoxe.
Aardbeving 1927
Na de aardbeving van 1927 slaagde Engeland er niet in de noodzakelijke reparaties uit te voeren omdat de drie kerken het daar niet over eens konden worden. Daarop versterkte Engeland zelf in 1947 de gevel met ijzeren pilaren. Deze zijn na de huidige restauratie niet meer nodig. Wie deze nog wil zien moet snel wezen, want het team van professor Moropoulou zal deze verwijderen omdat ze na de restauratie niet meer nodig zijn.
Nu zijn de drie belangrijkste kerken het wel eens over de restauratie van de Grafkapel. De uitvoering hebben ze overgegeven aan de Nationale Technische Universiteit van Athene. De kerken en diverse landen hebben donaties gegeven voor de restauratie. Ook de Jordaanse koning Abdullah gaf een bedrag, omdat Jordanië een rol speelt in de bescherming van de islamitische en christelijke heilige plaatsen.
De Heilige Grafkerk, die Arabische christenen de Kerk van de Opstanding noemen, is een belangrijk pelgrimsoord voor orthodoxe en katholieke christenen. Ook protestanten bezoeken de kerk, maar voor hen is ook de Graftuin ook een belangrijke plek om aan de Opstanding te denken.
Zie ook: ‘Basis samenwerking was al gelegd.’
Alfred Muller 