De Palestijnen vragen Groot-Brittannië excuses aan te bieden voor de gevolgen van de Balfourverklaring, in november honderd jaar geleden. Dat zei de Palestijnse president Abbas vorig jaar in een toespraak tot de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties.
De Britse minister van Buitenlandse Zaken Arthur James Balfour schreef in november 1917 dat zijn regering welwillend stond tegenover de vestiging van „een nationaal tehuis voor het Joodse volk” in Palestina.
De gevolgen van deze verklaring zijn volgens Abbas catastrofaal en onrechtvaardig. Maar hij gaat voorbij aan de medeverantwoordelijkheid van de Palestijnen. Zij verwierpen in 1947 de VN-resolutie voor de verdeling van het Britse mandaatgebied in een Joodse en eenArabische staat. Ook hadden ze in kunnen stemmen met latere voorstellen van Israëlische leiders om een Palestijnse staat naast Israël op te richten.
Suezkanaal
Dat de Britten destijds een Joodse gemeenschap in Palestina wilden, was begrijpelijk. In 1915 waren Turkse troepen naar het Suezkanaal getrokken. Met deze opmars bereikte Turkije niets. Maar de Britse regering concludeerde dat de Turkse aanwezigheid in de buurt van het Suezkanaal ongewenst was. Ze vreesde dat de vrije doorgang via deze waterweg naar India gevaar kon lopen. Premier David Lloyd George dacht dat de Joden konden helpen een pro-Britse entiteit in Palestina op te richten. In 1917 dreven Australische en Nieuw-Zeelandse soldaten, onder leiding van de Britse generaal Allenby, de Turken weg.
De resolutie van de San Remoconferentie in april 1920 bevestigde de oprichting van een Joods nationaal tehuis in Palestina. In deze Italiaanse kustplaats spraken Frankrijk, Groot-Brittannië en andere landen over de toekomst van het Midden-Oosten. Op 24 juli 1922 bekrachtigde de Volkenbond het ”mandaat voor Palestina”. Na de Balfourverklaring nam de Joodse emigratie naar Palestina toe. Joden kregen toestemming zich overal te vestigen tussen de Jordaan en de Middellandse Zee.
Joodse Staat
De Balfourverklaring en de San Remoresolutie spraken echter niet over een Joodse staat. Het tehuis had ook Joodse autonomie of een Joodse minderheid in een Arabische staat kunnen betekenen. Toch lag het voor de hand dat er een Joodse staat zou komen. Het Ottomaanse Rijk viel uit elkaar en in het Midden-Oosten kwam het nationalisme op. Als andere volken recht hadden op een eigen staat, zouden Joden dat dan niet hebben? Zij hebben als volk een veel langere geschiedenis dan bijvoorbeeld Nederlanders of Duitsers. Bovendien hebben er altijd Joden in Palestina gewoond, ook nadat de Romeinen hen uit Jeruzalem verdreven.
Maar het zou onjuist zijn om de Balfourverklaring of de latere San Remoresolutie te gebruiken als slagwapen tegen de Palestijnen. Deze documenten stelden namelijk ook expliciet dat de burgerlijke en godsdienstige rechten van niet-Joodse gemeenschappen in Palestina niet mochten worden aangetast. Ook latere documenten bevestigden de rechten van Palestijnen. Een Palestijnse staat naast Israël kan de balans brengen waarover Balfour een eeuw geleden sprak.
Alfred Muller 