Elke zaterdag in RD.nl: Israël Ingezoomd. Commentaar uit Israël over Israël. Altijd met foto.
Wat de Amerikaanse president Donald Trump vorige week maandag de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties vertelde, klonk de Israëlische premier Benjamin Netanyahu als muziek in de oren.
Trump zei dat de Irandeal één van de slechtste overeenkomsten is die de VS ooit hebben gesloten. „Eerlijk, de deal brengt de VS in verlegenheid”, zei hij. „Ik geloof niet dat je er het laatste over gehoord hebt.”
Twee jaar geleden kwamen de P5+1 (de VS, Rusland, China, Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland) en Iran overeen dat Iran zijn nucleaire activiteit beperkt, in ruil voor opheffing van sancties. Het doel is te voorkomen dat Iran in de komende jaren kernbommen ontwikkelt.
Verdachte plaatsen
Voorstanders zeggen dat Iran zich aan het akkoord houdt. Maar hoe kunnen ze daar zo zeker van zijn? De krant Ha’aretz schreef deze week dat „een westerse entiteit” het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) informatie gaf over verdachte plaatsen waar Iran mogelijk heimelijk werkt aan de nucleaire ontwikkeling.
IAEA-inspecteurs inspecteerden bijna geen enkele omstreden plek, omdat zij dat zelf niet wilden, of omdat Iran toegang weigerde. Mochten ze wel ergens heen, dan pas lang na aanvraag. Als de Irandeal fout gaat, lopen Israël en de soennitische Arabische landen de meeste risico’s.
Israël heeft reden zich zorgen te maken. De Iraanse leiders vinden dat de Joodse staat moet worden vernietigd. Iran werkt ook aan een sji’itisch imperium tussen Pakistan en de Middellandse Zee, dat Israël en de soennitische landen kan bedreigen.
Beperkingen
Netanyahu vertrouwt het akkoord niet. En dat is niet zonder reden. Hij wees er voor de VN op dat de beperkingen die Iran nu nog belemmeren over een paar jaar automatisch worden opgeheven.
Maar wat is het alternatief? Als Trump het akkoord opzegt of wijzigt, biedt dat Iran de kans de deal te schrappen en vrijwel ongehinderd te werken aan nucleaire bewapening.
Trump en Netanyahu hopen dat de internationale gemeenschap met nieuwe sancties Iran dwingt een waterdicht akkoord te sluiten. Maar het is onwaarschijnlijk dat dit gebeurt. China, Rusland en de Europese landen willen winst maken door handel met Iran. De zorgen van Israël en de soennitische Arabische landen zijn voor hen van ondergeschikt belang.
Luchtaanvallen
Twee mogelijkheden blijven dan nog over. De eerste zijn Amerikaanse of Israëlische luchtaanvallen op verdachte installaties in Iran. Maar Iran kan wraak nemen met tegenaanvallen. Ook kan het de beschadigde installaties snel weer opbouwen.
De tweede optie is dat de VS en Israël zich neerleggen bij het akkoord en rekening houden met het scenario dat het allemaal fout gaat. Ze kunnen blijven werken aan afweerraketten tegen de Iraanse ballistische raketten. Intussen kunnen ze aandringen op een betere regeling die in 2025 van kracht wordt.
Trump heeft gelijk: het laatste woord is nog niet gesproken.
Alfred Muller 