De Egyptische president Anwar Sadat verloor zijn broer in de eerste vijf minuten van de Grote Verzoendagoorlog van 1973. Sadat achtte de tijd rijp voor veranderingen.
De historicus Howard Sachar schrijft in zijn geschiedenis van Israël dat Egypte in de oorlogen met Israël 70.000 tot 100.000 mensen verloor. „Ik heb de slachtoffers van deze oorlog gezien”, zei Sadat over de 1973 oorlog. „Jonge mannen moeten de rest van hun leven in een rolstoel doorbrengen.”
In Israël benoemde de in 1977 gekozen premier Menachem Begin van de Likudpartij Moshe Dayan tot minister van Buitenlandse Zaken. Dayan instrueerde zijn adviseur om een ontwerptekst op te stellen voor een vredesregeling. Via de Amerikaanse president Jimmy Carter kwam deze terecht in Caïro.
Parlement
Toen Sadat op 9 november 1977 aankondigde dat hij bereid was om het Israëlische parlement toe te spreken, nam zijn minister van Buitenlandse Zaken onmiddellijk ontslag. Ook andere functionarissen stapten op. De Arabische landen waren woedend. De Israëliërs waren verrast.
„Het was een persoonlijke beslissing van president Sadat”, vertelde de kabinetssecretaris van Begin, Aryeh Naor, op i24News TV. „Maar ze kwam niet totaal onverwachts. Want in de zes maanden voor het bezoek deed Begin zijn best om onderhandelingen met Egypte te beginnen. Hij gaf zijn helpers de opdracht een vriendelijk bezoek voor te bereiden.”
De Arabische zender van radio Kol Yisrael begon Egyptische liedjes uit te zenden, Knessetleden haastten zich terug naar Israël, politie en ziekenhuizen werden in hoge staat van paraatheid gebracht, fabrieken maakten Egyptische vlaggen en gasten werden weggestuurd uit het King Davidhotel om plaats te maken voor de Egyptische delegatie.
Verschil van mening
Op zaterdagavond 19 november 1977 vloog het vliegtuig van Sadat het Israëlische luchtruim binnen, onder begeleiding van vier Israëlische Kfir-vliegtuigen.
Maar bij de eerste ontmoeting die avond tussen Begin en Sadat bleek direct al verschil van mening. Begin wilde vrede met Egypte. Tot een terugtrekking van troepen uit de Sinaï was hij bereid. Maar het ging Sadat om een totaalpakket: terugtrekking van Israël uit alle gebieden die Israël in 1967 veroverde, inclusief de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem, en vrede tussen Israël en de Arabische landen, inclusief de Palestijnen.
De volgende morgen sprak Sadat in de Knesset de historische woorden: „We accepteren met jullie te leven in een permanente vrede, gebaseerd op recht.”
Koele vrede
Een periode van moeilijke onderhandelingen volgde. Maar op 26 maart 1979 tekenden ze mede dankzij de inzet van Carter een vredesverdrag.
Het werd een koele vrede, met ups en downs. Maar de vrede was een feit. Israël en Egypte verloren geen soldaten meer door onderlinge vijandelijkheden. Dit is te danken aan twee staatslieden die grote stappen durfden te nemen, ondanks de oppositie in eigen land.
In 1994 sloot Israël ook een vredesverdrag met Jordanië. Vandaag hopen Israëlische politici dat Saudi-Arabië zal volgen. Maar dat land wijst op de noodzaak om eerst een regeling met de Palestijnen te treffen.
Alfred Muller 