Michael Gurdus overleden

Vandaag is de bekende Israëlische radiojournalist Michael (Micky) Gurdus overleden op de leeftijd van 73 jaar.

Dit is het interview dat ik met hem had, kort na de Golfoorlog van 1991. Ik zocht hem op in zijn huis met de vele antennes op het dak in Tel Aviv. 

„Afluisteren is in Israël heel gewoon”

Michael Gurdus verstaat de kunst om met één oor naar vier vragenstellende journalisten en met het andere oor naar allerlei radiostations te luisteren. Twintig jaar ervaring als beroepsafluisteraar heeft hem geleerd tijdens het gesprek gewoon door te werken.

Gurdus’ vader was journalist bij het persbureau AFP. Als jongen interesseerde hij zich al snel voor de elektronische media. Hij hield er van om met radio”s te spelen en allerlei uitzendingen op te vangen. Nu doet hij het monitorwerk voor de Israëlische radio Kol Yisrael, voor de Israëlische televisie en voor de Amerikaanse NBC-televisie. Bovendien is hij als adviseur verbonden aan een Amerikaans bedrijf. Gurdus vangt namelijk ook vele berichten op die van economisch belang zijn.

„Het afluisteren in Israël is heel gewoon”, zegt hij. „De Israëlische journalisten kunnen niet overal heen reizen. Alle correspondenten die zich bezighouden met Arabische zaken pikken hun nieuws ook op van de radio. Ik doe het alleen veel intensiever en ik heb er mijn expertise van gemaakt. Er zijn gebieden in de wereld waar het geen zin heeft om dit te doen. Wat het nieuws betreft is bij voorbeeld Europa een saai gebied voor zoiets. In het Midden-Oosten – daar gebeurt het”.

Hele wereld 

Gurdus luistert overigens niet alleen naar stations in het Midden-Oosten. „Ik ben in staat om de hele wereld te ontvangen. Na de aardbeving in Armenië bij voorbeeld specialiseerde ik me in Armenië. Ik ontving veel informatie over de omvang van de ramp. Maar the big story is natuurlijk in het Midden-Oosten. Tijdens de oorlog belden ze mij uit de hele wereld. Er kwamen veel journalisten om mij te interviewen”. Onder het praten klinkt er een piepstem uit een van de luidsprekers. Gurdus zet zijn koptelefoon op en luistert.

De kamer van Gurdus heeft alleen kunstlicht. Op de tafels staan radio”s opgesteld en andere (voor mij niet te identificeren) apparatuur. Op zijn bureau staan vier telefoontoestellen. Verder zie ik twee computers, vijf televisietoestellen en twee telefaxen. Hij denkt dat er voor driehonderdduizend gulden apparatuur in zijn werkkamer staat. Verder prijken er modelvliegtuigjes op de tafels. De wand is beplakt met covers van magazines en foto’s. Gurdus’ voorkeur gaat blijkbaar uit naar portretten van televisiepresentatoren.

Talenkennis komt bij dit beroep goed van pas. Door de jaren heen heeft hij Engels, Frans, Pools en Russisch geleerd. Arabisch is natuurlijk onontbeerlijk in het Midden-Oosten en met Hebreeuws is Gurdus opgegroeid.

Piloten

Michael Gurdus is in Israël en daarbuiten bekend geworden om zijn scoops,(primeurtjes). Vaak wordt op de radio iets doorgegeven wat “Micky Kordoes” (zoals de nieuwslezers zijn naam uitspreken) heeft gehoord. Voorbeelden te over. Hij luisterde naar het radioverkeer van de piloten die in 1980 trachtten de Amerikaanse gegijzelden in Teheran te bevrijden – een operatie die op een mislukking uitliep. Hij gaf de details overigens pas door toen het Witte Huis de mislukking publiceerde.

Eén keer heeft hij spijt gehad van zijn onthullingen. Dat was in 1977, toen een Lufthansa-toestel dat op weg was naar Somalië was gekaapt. Hij ving de berichten op van de Duitse commando’s die een reddingsoperatie voorbereidden.

Hij vertelde de redacteuren van de radio dat er wat zou gaan gebeuren, maar vroeg het hen niet te publiceren. Een redacteur van de televisie deed toch waar hij zin in had. „Het was een heel pijnlijke situatie voor mij”, herinnert hij zich. „De Duitse regering gaf onmiddellijk, een bericht uit en vroeg de internationale media er niets meer over uit te zenden om de operatie niet in gevaar te brengen. Sindsdien houd ik me aan de regel dat wanneer de levens van mensen gevaar lopen, ik het nieuws aan niemand vertel, en het nieuws voor me houd. Ik zend pas uit als de gebeurtenis heeft plaatsgehad”.

Huilende soldaat

Tijdens de Golfoorlog heeft Gurdus weinig slaap gehad. Na de oorlog sliep hij extra veel om de schade in te halen. want, zegt hij, „ik hou van slapen”. Als hij in bed stapt, heeft hij de wetenschap dat als er iets belangrijks gebeurt Kol Yisrael of de NBC hem uit bed belt.

In de laatste dagen van de oorlog zond de Israëlische radio een door Gurdus opgevangen transmissie van een huilende en in paniek geraakte Iraakse soldaat uit, die zijn superieuren om hulp vroeg. Over de oorlog: „Het radioverkeer van de militairen is meestal gecodeerd. Gedurende de oorlog luisterde ik vaak naar de Amerikaanse communicatie, maar ik heb het niet gebruikt. In de eerste plaats wilde ik de Amerikanen geen schade berokkenen en in de tweede plaats was het in codes. Dus ik kon het ook niet gebruiken”.

„Ik tracht de ondergrondse radio van de Koerden te vinden”, zegt hij, terwijl hij driftig aan de knoppen draait. „Ze veranderen elke dag van frequentie. Soms moet ik zeggen dat een bron niet helemaal betrouwbaar is. Ik hoorde bij voorbeeld dat de Koerden zeiden dat ze de stad Kirkoek in handen hadden. Ik had geen mogelijkheid om dit op waarheid te controleren, dus ik zei er bij dat ik geen bevestiging had. Maar enige dagen later was de Japanse televisie in Kirkoek en het bleek dat het bericht waar was”.

Ondergrondse

Ook vangt Gurdus signalen van de ondergrondse in Zuid-Irak op, maar hij weet niet waar de bronnen zijn gelokaliseerd. Volgens hem zijn de dagen van de Iraakse leider geteld. „Ik weet niet wanneer hij aan zijn einde komt, maar Saddam Hoessein redt dit niet. De sancties zijn te zwaar. Het is afgelopen met hem”.

Nadat de oorlog was afgelopen, heeft de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, James Baker, een ”ander geluid” gehoord in de Arabische hoofdsteden bij zijn recente bezoek aan het Midden-Oosten. De Arabische landen, met name Saoedi-Arabië en Koeweit, zouden nu bereid zijn Israël te erkennen. Heeft Gurdus ook een andere toon of een andere houding waargenomen vis-a-vis Israël?

„Jegens Israël?” Zijn stem klinkt hoog en verbaasd. Dan beslist: „Nee”.

Bedoelt u dat ze even vijandig zijn tegenover Israël als vroeger?

„Er is helemaal geen sprake van een verandering”.

In geen enkel deel van de Arabische wereld, bij voorbeeld Saoedi-Arabië?

„Nee, nee, nee. Natuurlijk was er een verandering, maar die ontstond omdat men gedurende de oorlog druk bezig was met Arabische problemen. Ze hadden geen tijd om over Israël te praten. Maar nu keren ze er naar terug”.

Wat hoort u?

„Het gebruikelijke: ze praten over de agressieve politiek van Sjamir en Israël. Er is helemaal geen sprake van verandering in hun houding”.

Test en foto ©: Alfred Muller