De verhalen van de immigranten uit Europa in Israël zijn allemaal verschillend en toch hebben ze dikwijls wat met elkaar gemeen.
Families woonden generaties lang in Europa. Toen het nazisme opkwam wisten ze te ontkomen naar Palestina, de Verenigde Staten of een ander land. Zij die achter bleven kwamen vaak om. De overlevenden bouwden een nieuw bestaan op. En ze emigreerden vroeg of laat naar Israël. Daar hebben ze grote, bloeiende families gesticht. Maar ze verbreken de contacten met het land waar ze woonden niet helemaal.
Neem Murray Goldwag. Ik ontmoette hem deze week in Yad Vashem. We zaten op het balkon van het restaurant, want in het restaurant was geen plaats meer. Complete schoolklassen en toeristengroepen uit Zuidoost-Azië hadden alle stoelen en tafels bezet.
Wiskundeleraar
Zijn ouders verlieten in de jaren dertig Polen en kwamen in de Verenigde Staten terecht. Hij werd wiskundeleraar en begon in 1974 te werken op een middelbare school. Maar de zomervakanties waren lang en hij nam er een baantje bij.
„In 1977 begon ik ’s zomers bretels en sokken te verkopen in de vakantiebungalowparken van Catskills ten noorden van New York”, zegt hij zegt hij, uitkijkende op de bosrijke helling van de Herzlberg. „In 1978 besloten we een winkel te openen. Er waren geen winkels in de buurt. De andere winkels waren tientallen kilometers weg.”
Elk jaar gaan hij en zijn vrouw Meryl voor drie maanden terug naar deze winkel, die „kosjere sokken” heet. Hij verkoopt niet alleen sokken maar ook andere artikelen die de vakantiegangers nodig hebben, zoals badkleding.
Vrienden
Hoewel hij 74 is, peinst hij er niet over om daarmee te stoppen. In de loop van de jaren leerde hij namelijk steeds meer mensen kennen. „Het is geen moeilijk werk. In het begin van de vakantie doen we de bestelling en de artikelen worden gebracht.
De klanten zijn vrienden. Grootouders stappen de winkel binnen en vertellen hun kleinkinderen: „kijk, hier kwam ik al als kind.” Sommigen komen alleen maar om „hallo” te zeggen. Dat is leuk. Mij trekt het sluiten van vriendschappen. Een rabbijn die daar kwam winkelen ontmoette ik hier weer in Israël.”
Ondanks het goede leven in Amerika, had hij altijd het verlangen om in Israël te wonen. In 1980 bracht hij een sabbatsjaar in dat land door met twee van zijn kinderen. „In 2014 namen we de stap. Dit is het land van de Joden.”
Zanger
Inmiddels wonen drie kinderen in Israël. Een zoon is een bekende zanger, Ari Goldwag, die zowel in Israël als daarbuiten optreedt. Een dochter en haar man hebben een webwinkel opgericht onder de naam „kosher socks”. Een andere dochter werkt als bezigheidstherapeute en haar man is zakenman. Weer een andere dochter is fulltime lerares op een Joodse school in Amerika.
Het is makkelijk om kinderen te hebben in Israël. Telkens als hij problemen heeft met de bureaucratie – een rekening die twee keer zo hoog is als normaal of een internetaansluiting die niet werkt – zorgt zijn dochter dat het opgelost wordt.
Hij en zijn vrouw hoeven zich niet te vervelen. ’s Morgens bezoeken ze lezingen over de Joodse geschiedenis en traditie. ’s Avonds zijn er allerlei uitgaansmogelijkheden. Dan zijn er de kinderen en de kleinkinderen. En hij werkt een morgen in de week als vrijwilliger in het holocaustmuseum Yad Vashem.
Beeld © Alfred Muller
Jemima is een christelijke organisatie die zich richt op het verlenen van zorg aan mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking in Bethlehem. Maakt u dit mede mogelijk?
www.jemima.nl
Alfred Muller 