JERUZALEM – Premier en Likudleider Benjamin Netanyahu ondervindt grote problemen met de vorming van een nieuwe regeringscoalitie in Israël.
Het leek een uitgemaakte zaak na de verkiezingen voor de Knesset op 9 april. President Reuven Rivlin wees Netanyahu aan om een coalitie te vormen. Zijn Likud won 35 zetels van de 120 zetels in de Knesset, evenals de Blauw-Wit alliantie van Benny Gantz. Het totale rechts-religieuze blok van Netanyahu was echter groter dan het centrumlinkse van Gantz.
De gesprekken over de coalitie kwamen echter in zwaar weer terecht. Er bleek namelijk grote onenigheid te bestaan over de dienstplicht voor de ultraorthodoxen. De studenten aan de talmoedscholen kunnen gemakkelijk vrijstelling van dienstplicht krijgen.
Vrijstellingen
Beoogd coalitiegenoot Avigdor Lieberman van de partij Yisrael Beytenu wil echter dat er een wet komt die het aantal vrijstellingen elk jaar verder vermindert. Het doel is de lasten beter te verdelen.
Dat zint de leider van de Gerer chassidim, rebbe Yaakov Alter, echter niet. Hij heeft zijn man in de Knesset, de vice-minister van Gezondheid, rabbijn Yaakov Litzman van Verenigd Thora Judaïsme, verteld voet bij stuk te houden. Pogingen een compromis te bereiken zijn tot nu toe mislukt.
De Israëlische media suggereren echter dat Lieberman ook om andere redenen niet wil wijken. Kanaal 13 TV meldde dat hij bij de volgende verkiezingen samen wil werken met Ayelet Shaked, de minister van Justitie. Dat zou zijn Yisrael Beytenu op grote winst komen te staan. Haar partij, Nieuw Rechts, haalde op 9 april de kiesdrempel niet. Shaked zegt echter dat zij via Likud een comeback wil maken in de politiek.
Niet ongewoon
Crises voor de deadline zijn op zich niet ongewoon. Partijen hopen namelijk het maximum toegezegd te krijgen door hun been stijf te houden. Nu echter lijkt er sprake te zijn van een echte crisis. Netanyahu gelooft dat Avigdor Lieberman niet van plan is een compromis te bereiken.
Netanyahu heeft nog tot woensdag de tijd. Als hij dan nog met lege handen staat, kan president Rivlin een ander Knessetlid van Likud of een andere partij vragen een poging te ondernemen.
Om te voorkomen dat Rivlin een ander aanwijst, zijn nieuwe verkiezingen nodig. De Knesset nam in een eerste lezing al een wetsvoorstel van Likud aan om zichzelf te ontbinden. Als het Netanyahu woensdag nog niet is gelukt de kampende partijen bij elkaar te krijgen, zal de Knesset zichzelf ontbinden.
Alternatieven
Alternatieven lijken niet voorhanden. Een coalitie met Likud en Blauw-Wit zou ook steunen op de meerderheid van de Knesset. Maar Blauw-Wit eist het vertrek van Netanyahu omdat hij verdacht wordt van corruptie.
De oppositiepartijen hielden zaterdagavond een demonstratie in Tel Aviv die ongeveer 100.000 Israëliërs bijwoonden. Het protest richtte zich op mogelijke wetten die Netanyahu moeten helpen rechtsvervolging te ontlopen. „Netanyahu probeer Israël te veranderen in een land dat door een man geregeerd wordt”, zei Gantz.
Ook Knessetlid Ayman Odeh van Hadash woonde de rally bij. „Ik ben hier vandaag omdat ik geloof dat Joods-Arabische samenwerking de enige weg is naar hoop en verandering”, zei Odeh.
Alfred Muller 