De sjofar als getuige van de Joodse geschiedenis

De sjofar was een getuige van de Joodse geschiedenis. Dat wil zeggen: het instrument was aanwezig bij vele belangrijke gebeurtenissen in de afgelopen 3000 jaar. Nergens is dat zo goed te zien als in het Bijbellandenmuseum in Jeruzalem, dat een tentoonstelling heeft geopend over ‘Het geluid van de sjofar’.

De expositie is opgezet door curator dr. Filip Vukosavović. De tentoonstelling laat zien hoe de Joden de sjofar gebruikten en welke symbolische betekenis ze het voorwerp gaven.

De sjofar is een van de oudste muziekinstrumenten. Een ander woord dat mensen wel gebruiken is ‘ramshoorn’, hoewel de sjofar van hoornen van vele verschillende dieren kan worden gemaakt.

Het instrument werd een van de meest herkenbare symbolen in het judaïsme. Joden hebben de hoorn meer dan 3000 jaar gebruikt in tijden van overwinning, verwoesting en rouw.

Bezoekers kunnen onder meer een fragment van een koor uit een synagoge uit Askelon zien. De synagoge stond daar van de vierde tot zevende eeuw. Op het fragment zijn niet alleen een sjofar, maar ook een menora, loelav en etrog afgebeeld. Uit dezelfde tijd dateert een Joodse grafsteen met dezelfde afbeeldingen. Ook is er een manuscript te bekijken met een afbeelding van de profeet Elia die op de sjofar blaast om de komst van de Messias aan te kondigen.

De tentoonstelling toont ook hoe Joden de sjofar in de afgelopen eeuw gebruikten. Bezoekers kunnen bijvoorbeeld de sjofar van Israel Mizrahi zien, die de nazi’s tijdens de Holocaust in het concentratiekamp Buchenwald vermoordden.

Een andere bijzondere sjofar is die Joodse jongens tijdens de periode van het Britse Mandaat gebruikten bij de Westelijke Muur. In de jaren 1930 tot 1947 bliezen leden van zionistische groepen op de sjofar aan het einde van Yom Kippoer, ondanks het verbod dat de Britten hadden uitgevaardigd. Ook is een korte documentaire te zien van een groep mannen die vorig jaar de westelijke Muur bezochten en in de Britse tijd daar op de sjofar bliezen.

Ook te zien is de sjofar van rabbijn Shlomo Goren, die hij bij de Westelijke Muur gebruikte op 7 juni 1967, toen Israëlische soldaten de Tempelberg en omgeving hadden veroverd.