De St.-Markus

De Syrisch-orthodoxe christenen verbinden de St.-Markuskerk met een aantal belangrijke Bijbelse gebeurtenissen, waaronder de uitstorting van de Heilige Geest.

Deze prachtige oude kerk bevindt zich in de Oude Stad van Jeruzalem, op de grens van de Armeense, Christelijke en Joodse Kwartieren en op een uitloper van de Sionsberg.

Het straatje waaraan deze Syrisch-orthodoxe kerk staat is in vergelijking met de rest van het oude Jeruzalem bijzonder rustig. De kerk bevindt zich in een convent en is dagelijks open voor bezoekers. De meesten lopen aan de kerk voorbij, als ze al in de buurt komen. Maar het zijn vaak deze minder drukke plekken die enorm interessant zijn.

We worden te woord gestaan door een van de priesters, pater Shemun Can, die hier al meer dan dertig jaar woont. Hij is een groot kenner van de geschiedenis van de oosterse kerk en een specialist op het gebied van oude Aramese documenten.

Verwoest

Hij vertelt dat de kerk in het verleden verschillende keren is verwoest.

In het jaar 70 werd de kerk verwoest door Titus, in 614 door de Perzen en in 1009 door de Egyptische kalief al-Hakim al-Fatimi, die tegelijkertijd de Heilige Grafkerk verwoestte. Het huidige kerkgebouw dateert uit de tijd van de kruisvaarders, maar de fundamenten dateren uit de Byzantijnse tijd (324-638). De taal die in deze kerk bij de liturgie wordt gebruikt is het Aramees.

Syrisch-orthodoxe christenen geloven dat de St.-Markuskerk in Jeruzalem op de plek staat waar de eerste christenen bijeenkwamen en waar Petrus dus naar toe ging na zijn bevrijding. Ze baseren deze overtuiging op een inscriptie, die in 1940 bij opgravingen onder de kerk is gevonden en hangt bij de deur. Er staat “dit is het huis van Maria, de moeder van Johannes, genaamd Markus”.

Deze Johannes Markus begeleidde Paulus op zijn eerste zendingsreis (Hand. 12:25; 13:5). Op een zeker moment echter, keerde deze Johannes Markus terug naar Jeruzalem (13:13). In Hand. 15:39 duikt hij opnieuw op. Barnabas wilde hem meenemen, maar Paulus niet. Dat is de reden dat Paulus en Barnabas uit elkaar gingen.

Voetwassing

Maar dat is niet alles. In deze kerk bestaat ook een traditie die de plek verbindt met de voetwassing, het laatste avondmaal, de uitstorting van de Geest tijdens Pinksteren, en met de verkiezing van Matthias tot apostel. Deze traditie heet ‘Sionstraditie’, omdat deze gebeurtenissen plaatsgevonden zouden hebben op de berg Sion. Het zou dus om ‘de eerste kerk’ gaan.

Syrisch-orthodoxe christenen voeren ook kerkhistorische bronnen aan om hun claim kracht bij te zetten. De pelgrim uit Bordeaux, die in 333 het land bezocht, St.-Cyrillus van Jeruzalem in 348 en de Spaanse non Egeria in 385 zouden de kerk verbonden hebben met Markus en de genoemde gebeurtenissen. Andere wetenschappers zijn sceptischer. Maar wat zeker is, is dat de traditie die de plek met Markus verbindt op zijn minst tot de vijftiende eeuw terugvoert.

Sommigen geloven ook dat deze Markus dezelfde is, als de schrijver van het evangelie van Markus. Deze overlevering treffen we ook aan in de Syrisch-orthodoxe kerk.

Maar waarschijnlijk gaat het niet om dezelfde persoon. De auteur van het Markus evangelie had een nauwe band met Petrus. Volgens de kerkhistoricus Eusebius schreef deze Markus de woorden van Petrus op. Daarom speelt Petrus een belangrijke rol in het Markus evangelie.

Zie ook de weblog: “Ontmoeting in de Syrisch-orthodoxe bibliotheek.” Voor meer info over de Berg Sion, volg deze link. Voor meer foto’s, zie: Rond de St.-Markus.

(Dit artikel verscheen in de serie Bijbelse archeologie en geografie in Israël Aktueel).