Groene en lichtbruine velden, met hier en daar tanks: dat is het decor van de landbouwdorpen van Eshkol. De kibboetsim en de moshavim zien er met hun bomen, zwembaden, villa’s en grasvelden uit als prachtige oases. Maar schijn bedriegt.
Het leven in het gebied vergde de afgelopen weken veel van de zenuwen. Zo veel zelfs, dat velen besloten er tussenuit te gaan. Terwijl Israël in deze dorpen de laatste jaren beton gebruikte om veilige kamers te bouwen boven de grond, gebruikte Hamas beton om tunnels aan te leggen onder de grond. “Wij zijn bang dat er een terrorist de trap opklimt en ons begint te doden”, zegt Tamara Cohen, die werkt op het kantoor van de Regionale Raad Eshkol. De raad is te vergelijken met een gemeente. In de regio Eshkol liggen tientallen Israëlische dorpen die grenzen aan de Gazastrook.
De bewoners hielden er al rekening mee dat Palestijnen in de Gazastrook hun beschietingen op Israël op zouden voeren, nadat op 12 juni drie Israëlische jongens werden gekidnapt en vermoord door terroristen, “Het begon met een paar raketten per dag”, zegt Cohen. “Daarna werden het tientallen. Toen begon de operatie van het leger tegen Hamas.”
De ruim 14.000 burgers in het Eshkol gebied overleefden de beschietingen dankzij “veel geluk en dankzij de veilige kamers”, aldus Cohen. Van de burgers bleef ruim tweederde in de dorpen, de rest trok weg naar andere streken in Israël. Zij die hun huizen verlieten waren vooral degenen die heel dicht bij de grens woonden en dus het meeste onder de explosieven te lijden hadden.
Door raketten en mortieren konden de burgers nauwelijks op de velden werken. Bovendien zijn er pantservoertuigen over de gewassen gewalst. Cohen denkt dat de burgers in Israëls grote steden de komende weken zullen merken dat de prijzen van groente en fruit stijgen. De boeren verwachten echter gecompenseerd te worden door de regering. Ook de toeristische sector in Eshkol kreeg de laatste weken zware klappen te incasseren.
Veerkrachtig
De beschietingen vergden veel van de burgers in Eshkol. “Onze job is om de burgers te helpen om veerkrachtig te blijven”, vertelt sociaal werkster Debbie Massal voor een tafel met de verwrongen resten van raketten.
Ze woont sinds 1984 in Eshkol. “Wij gingen op bezoek in Gaza. We hadden hier op de kibboets zelfs iemand die uit Gaza kwam. Nu zijn er geen persoonlijke contacten meer. We zien de beelden op TV. Het is hartverscheurend voor beide naties. We kunnen beide floreren.”
Angst moet niet onderdrukt worden, stelt ze. De burgers hebben goed leren omgaan met het alarmsignaal. De woorden ‘Kleur Rood’ schallen keihard uit de luidsprekers als er projectielen in aantocht zijn. Nu is er bovendien de dreiging van de tunnels ontstaan. Kinderen dromen erover dat daar monsters uit komen.
“Burgers in onze gemeenschappen moeten op elkaar letten. De omstandigheden hebben invloed op het gedrag en op het huwelijk. Iedereen heeft wel last van trauma’s of post-trauma’s. Dat zijn normale reacties in abnormale omstandigheden. Wie psychologische hulp nodig heeft, kan terecht bij het supportcentrum. “We zeggen ook tegen de mensen: als je dit gebied een tijdje wil verlaten, dan is dat okay.”
Nirim
De reis gaat verder, naar kibboets Nirim, op twee kilometer afstand van de grens met Gaza. “Toen de grondoperatie startte, vertrokken wij als kibboets gemeenschap naar een kibboets in het noorden van het land”, vertelt Anat Heffetz. Toen we vertrokken namen we spullen mee voor drie dagen. Maar we bleven vier weken. Mijn man ging terug om meer spullen te halen. Het leven was daar normaal. Met de kinderen konden we dagtochtjes maken.”
Vorige week kwamen ze terug, toen er een driedaags staakt-het-vuren van kracht was. Toen dat afgelopen was, begonnen de beschietingen weer. “We hadden ons eigen huis zo erg gemist, dat we besloten te blijven.”
Ze vertelt dat het leger toegaf dat het te snel zei dat het veilig was om terug te keren naar de dorpen rondom de Gazastrook. “Niet alles wat het leger zegt is juist. Ze hebben ons ook nooit verteld over de tunnels”.
Ze zou graag zien dat de regering het beleid tegenover Gaza wijzigt. “Israël probeerde het militair op te lossen, maar ik voel me steeds minder veilig. De regering heeft nooit geprobeerd het diplomatiek op te lossen. We moeten van de regering eisen dat het met een lange termijn oplossing komt. Zolang het conflict alleen hier in het zuiden gevoeld wordt, zal het niet helpen. We moeten de agenda veranderen. We moeten vertellen wat voor oplossing we willen.”
Optimistisch
Haar kibboetsgenoot, Adele Raemer, is optimistisch. Een aantal ministers in het kabinet hebben diplomatieke plannen. Ze realiseren zich, dat er iets moet veranderen.
Ze is in de afgelopen weken samen met een aantal ouderen en kibboetsniks die werk te doen hadden, in Nirim gebleven. Ze verbleef in een bovengrondse bunker waarin de raketten en mortieren niet door kunnen dringen.
In kibboets Nirim wonen 400 mensen, vertelt Raemer, terwijl ze langs de grasvelden en de huizen van de kibboets loopt om haar huis te laten zien.
Haar slaapkamer is in een beveiligde kamer, zodat ze ’s nachts niet het bed uit hoeft als de mortieren of raketten over het dorp vliegen. Als het alarm klinkt, hebben de kibboetsniks tien seconden om naar de beveiligde ruimtes te rennen. Als er mortieren komen, klinkt er geen waarschuwing.
Als ze onder de douche staat liggen de handdoeken klaar voor een eventuele noodsprint. Ze heeft echter uitgerekend dat het niet lukt binnen 10 seconden de veiligheidskamer te bereiken. Ook wie buiten loopt, loopt risico. Een 77-jarige kibboetsnik liet zich niet snel genoeg op de grond vallen toen het alarm ging, waarschijnlijk omdat hij eieren had gekocht die hij voorzichtig wilde neerzetten. Hij raakte zwaar gewond door een raketscherf.
Bovendien zijn de bewoners zich de laatste weken bewust geworden van de tunnels die vanuit Gaza naar Eshkol zijn gegraven. Op een kilometer afstand is er een gevonden. “De angst is dat nog niet alle tunnels zijn ontdekt en iemand ons met kogels bewerkt.”
Verschuiving
In kibboets Magen, op 4,7 kilometer van de grens van Gaza, is het minder gespannen dan in Nirim. Toch legt de regering ook hier bij de huizen veilige kamers aan. De gebouwtjes van de kindercrèches zijn al omgeven door zware pilaren, waarop een dak rust van zo’n meter dik beton om de kleintjes tegen de vliegende bommen te beschermen.
De meeste leden van Magen stemden op de linkse Meretz partij, aldus dr. Uri Rosset, Midden-Oosten en Hamas deskundige. De laatste drie jaar bespeurt hij echter een verschuiving naar het politieke midden. Vele kibboetsleden geven premier Benjamin Netanyahu zelfs hoge cijfers voor de wijze waarop hij de huidige Gazaoorlog heeft afgehandeld.
“Maar er is ook een gevoel van verraad”, voegt hij er aan toe “De regering handelde niet goed wat de tunnels betreft. We hopen dat ze na de operatie wakker wordt.”
Mochten er terroristen uit een nog niet ontdekte tunnel de kibboets binnendringen, dan dient een noodteam van kibboetsniks ze tegen te houden. Het leger wordt verondersteld binnen 20 minuten aanwezig te zijn om het vuurgevecht over te nemen.
Sommige burgers denken erover het Eshkol gebied te verlaten. Anderen, die willen komen, beginnen te twijfelen. In Magen willen geen mensen weg. Hoewel de kibbutzniks als ze buiten lopen steeds om zich heen kijken om te zien waar ze bij alarm heen kunnen rennen, zullen ze volgens hem na een week stilte doorgaan te leven alsof er niets gebeurd is.
Ook in Magen gingen de kibboetsniks vroeger naar Gaza om op de markt van Khan Yunis boodschappen te doen. Het Sapir College, waar hij les geeft, had zelfs studenten uit Gaza, waaronder een latere leider in de PLO, Mahmoud Dahlan. Vijftien jaar geleden had de kibboets nog arbeiders uit Gaza.
Handvest
Sommigen zeggen dat het handvest van Hamas, dat oproept tot vernietiging van de staat Israël, niet zo serieus meer hoeft te worden genomen. Het is immers al meer dan 25 jaar oud. Maar als Rosset de media in de Gazastrook in het Arabisch volgt, ziet hij geen verandering. Ze noemen het woord Israël niet, maar spreken voortdurend over de “zionistische entiteit”. Van het leger zeggen ze dat dit zich moet schikken onder de islam.
Uit de publicaties blijkt niet alleen haat tegen Israël, maar ook tegen de Joden zelf. “Ze zien de zionisten als kruisvaarders. Zoals het lang duurde voordat de moslims de kruisvaarders versloegen, zo kan het ook lang duren voordat de moslims de Israëliërs verslaan. Maar ze geloven dat dat op den duur zal lukken.”
Hij ziet niet hoe de de Palestijnse president Mahmoud Abbas van Fatah, de partij die een samenwerkingsverband met Hamas aanging, dat kan veranderen. “Niemand hier verwacht een vredesverdrag met Hamas”, zegt hij. “Het beste waarop we kunnen hopen is een staakt-het-vuren.”
Dat moet worden bereikt door afschrikking. Dat wil zeggen dat ze hopen dat Hamas en andere groepen zullen beseffen dat het niet de moeite waard is Israël aan te vallen. Afschrikking werkte volgens Rosset met Libanon. Nadat Hezbollah in 2006 Israël aanviel en er oorlog ontstond, werd er een politieke regeling getroffen die Noord-Israël nu al acht jaar lang rust geeft. Na de operatie van het leger in 2012 bleef het in Eshkol bijna twee jaar relatief kalm. “Als afschrikking nu vijf jaar lang rust geeft, is iedereen hier gelukkig.”
Regionale Raad Eshkol
De Regionale Raad Eshkol telt 32 dorpen: 14 kibboetsim, 15 mosjavim en 3 andere dorpsgemeenschappen. Het gebied heeft een 40 kilometer lange grens met de Gazastrook en een 12 kilometer lange grens met Egypte.
Het gebied voorziet in 60 procent van de landbouwproducten die Israëliërs consumeren. Het kent 50 toeristische attracties, waaronder natuurparken, musea en kunstgalerijen. De dorpen leggen veel nadruk op cultuur. Zo zit een vierde deel van de kinderen op muziekles. Verder heeft de regio sporthallen en sportvelden.
Geen streek in Israël is vanuit de Gazastrook met zoveel met raketten en mortieren bestookt als Eshkol. Tijdens operatie Gegoten Lood (december 2008 en januari 2009) vielen er 250 raketten en mortieren in de Eshkol regio. Tijdens operatie Wolkkolom in 2012 kwamen er 486 raketten en mortieren. In de afgelopen weken – tussen 27 juni en 12 augustus – liep dat op tot 851. Bovendien zijn er bij een aantal dorpen tunnels ontdekt die vanuit de Gazastrook zijn gegraven met het doel aanslagen op Israëliërs te plegen of mensen te ontvoeren.
Dit artikel verscheen ook in RD.nl.
Alfred Muller 