Steeds minder jonge Israëliërs zijn geïnteresseerd in een studie geesteswetenschappen. Literatuur, filosofie, geschiedenis, linguïstiek, kunstgeschiedenis of godsdienstwetenschappen – het aantal studenten voor dit soort vakken is teruggelopen tot minder dan 10 procent.
De teruggang geldt overigens niet alleen voor Israël, maar ook voor veel andere landen. Samenlevingen dreigen zo veel rijkdommen te verliezen.
De terugloop is te begrijpen. Studenten die van een Israëlische universiteit afkomen met een bachelor in een van de geesteswetenschappen hebben moeite om een baan te vinden die bij hen past. Als dat al lukt, dan is dat meestal in het slecht betaalde onderwijs.
Anders dan in de VS komen afgestudeerden in de geesteswetenschappen nauwelijks terecht in de zakenwereld en de technologie of bij het openbaar bestuur. De regering stelt ook steeds minder geld ter beschikking voor deze studierichting.
Inkomen
Uit een in Haaretz gepubliceerd onderzoek van het Van Leer Instituut bleek dat personen die een van de geesteswetenschappen als hoofdvak kozen, op een inkomen van circa 1500 euro per maand kunnen rekenen. Software-ingenieurs daarentegen verdienen ruim 6000 euro. Bij een inkomen van 1500 euro is hulp van de partner of ouders nodig om een bestaan op te bouwen.
Anders dan de lezer misschien zou denken, is het alternatief dat studenten kiezen niet per se wis- of natuurkunde. Ook het aantal afgestudeerden in de exacte wetenschappen loopt al een aantal jaren terug. De tekorten zijn zelfs zo groot dat Israël zijn voorhoedepositie als ”start-up nation” dreigt te verliezen. Ook het leger heeft een tekort aan technologen. Jonge Israëliërs kiezen voor vakgerichte opleidingen voor bijvoorbeeld de zaken- of medische wereld.
Ook moeten niet worden vergeten dat een kwart van de kinderen en tieners naar Joodse ultraorthodoxe scholen gaat. Daar is alles religie en nog eens religie. Maar na twintig jaar studeren weten ze dan nog niets van christendom of islam. Van de grote Joodse intellectuelen die hun stempel hebben gedrukt op de westerse cultuur, kunst of wetenschappen, hebben ze nog nooit gehoord. Namen als Einstein, Arendt, Freud, Marx of Kafka – ze klinken hun onbekend in de oren.
Ontwikkeling
Israël blijft naast afgestudeerden in de exacte wetenschappen afgestudeerden in de geesteswetenschappen nodig hebben. De exacte wetenschappen zijn nodig voor de ontwikkeling van het land. De geesteswetenschappen om te zorgen dat die ontwikkeling in goede banen wordt geleid.
Om met een positieve noot te eindigen: gelukkig zijn de vruchten van de geesteswetenschappen zoals die vroeger functioneerden, vandaag nog duidelijk te zien. Als politici van de rechtse partijen weer een wetsvoorstel in elkaar flansen om bijvoorbeeld de vrijheden van kritische niet-gouvernementele organisaties of bevoegdheden van de rechterlijke macht te beperken, dan trekken schrijvers, kunstenaars, journalisten en intellectuelen van formaat aan de bel. Ze formuleren haarscherp waarom deze plannen geen plaats verdienen in een liberaal-democratisch land.
Elke week in RD.nl: Israël Ingezoomd Informatief, analyserend, opiniërend en kort.
Beeld: schilderij van de School van Athene. Renaissance artiest Raphaël (1483 – 1520). Bron: Wikipedia.
Alfred Muller 