Al jarenlang onderzoeken Israëlische en Palestijnse academici het sentiment onder Israëliërs en Palestijnen over vrede. Ze moeten concluderen dat de support voor een tweestatenoplossing nog nooit zo laag is geweest.
Het Palestijnse Centrum voor Beleid en Onderzoek in Ramallah en het Tami Steinmetz Centrum voor Vredesonderzoek van de Tel Aviv Universiteit publiceerde het laatste onderzoek vorige week. Daaruit bleek dat de steun voor een tweestatenoplossing onder Palestijnen is tot 43 procent is gedaald, onder Israëliërs tot 49 en onder Joodse Israëliërs eveneens tot 43 procent.
Het rapport is gebaseerd op een opiniepeiling onder duizenden Palestijnen en Israëliërs. De poll heeft een foutenmarge van ongeveer drie procent. De Europese Unie, de VN en de Japan regering sponsorden het onderzoek.
De alternatieven voor de tweestatenoplossing scoren echter nog lager. Dat is begrijpelijk, want de meerderheid van de Israëliërs en Palestijnen zien heel goed in dat de gevolgen daarvan nogal ongewenst zijn. De oprichting van één democratische staat betekent dat de huidige Joodse staat opgaat in een Joods-Palestijnse staat. Datzelfde geldt dan ook voor een (nog op te richten) Palestijnse staat.
Annexatie
Annexatie zonder volle rechten voor de andere groep zou een vorm van apartheid betekenen. Verbanning van Palestijnen of Joden houdt etnische zuivering in en dat is een oorlogsmisdaad. Er is ook een groep die noch een tweestatenoplossing noch een alternatief ziet zitten.
De organisatoren van het onderzoek laten het hoofd echter niet helemaal hangen. Naar hun mening en die van degen die hun onderzoek sponsoren, is de tweestatenoplossing de enige oplossing.
Dr. Dahlia Scheindlin, die het onderzoek deed voor het Steinmetz Centrum, wees erop dat de houdingen van het publiek niet vastliggen. Deze verandert door omstandigheden en mogelijkheden die onderhandelingen op een bepaald moment bieden. Dr. Khalil Shakiki van het Palestijnse Centrum voor Beleid en Onderzoek toonde aan dat als de bepalingen van een vredesakkoord veranderen, de mate van steun ook verandert. Publieke opinie is maakbaar en de steun voor de tweestatenoplossing dus ook.
Omslag
Dat kan wel zo zijn, maar komt de omslag er ook? De onderzoekers gaan uit van een scenario met goede omstandigheden. Maar wat dat betreft is er weinig reden tot hoop. Wat als het publiek, opgezweept door politici en zwart-wit denkenden op de sociale media, een compromis verwerpt en kiest voor voortzetting van het conflict? Wat als gematigde en vredesgezinde krachten het onderspit delven en geestdrijvers en populisten het voor het zeggen hebben?
De kans dat de tweestatenoplossing nog kan worden bereikt, is klein. Niet dat deze onmogelijk is, maar de wil ontbreekt om de compromissen te sluiten die deze oplossing mogelijk maken. Er blijft altijd hoop bestaan dat er politieke leiders opstaan die daar wel naar streven. Maar de kans is groot dat dat niet gebeurt.
Europese politici moeten dat onder ogen zien. Niet dat zij de tweestatenoplossing helemaal vaarwel dienen te zeggen. Maar ze moeten nuchter genoeg zijn om te zien dat de kans gering is dat die er nog komt. Daarom ze doen ze er goed aan nu alvast na te denken over het beleid in de post-tweestatenoplossing periode. Anders zijn ze ook nuchter. Waarom steken ze nu het hoofd in het zand?
Alfred Muller 