Op sabbat is er weinig verkeer in de Joodse wijken. Openbaar vervoer ligt stil. Wie geen auto heeft en toch weg wil, moet een taxi nemen, die een extra hoog tarief rekent op deze dag. Als Joodse en niet-Joodse partners willen trouwen, kan dat niet in Israël. Voor de huwelijkssluiting moeten ze naar het buitenland. Wie op de jesjieve studeert en de leeftijd bereikt van de militaire dienstplicht, kan vrijstelling aanvragen.
Dit zijn slechts een paar zaken waaraan seculiere Israëliërs zich storen. Er is echter kans dat er verandering komt. De Israëlische president Reuven Rivlin heeft namelijk vorige week woensdag de oud-legercommandant Benny Gantz van de centrumpartij Blauw-Wit gevraagd een regering te vormen.
Op het eerste gezicht lijkt Benny Gantz weinig kans te maken. Hij heeft de steun van slechts 54 van de 120 Knessetleden. Daar is dan gedoogsteun van de linkse Gezamenlijke Lijst – een combinatie van hoofdzakelijk Arabische partijen – bij meegerekend.
Onverwachte ontwikkeling
Maar het is niet uitgesloten dat er zich een onverwachte ontwikkeling voordoet in de 28 dagen die Rivlin hem heeft gegeven. Het kan bijvoorbeeld gebeuren dat de rechts-seculiere Yisrael Beytenu van Avigdor Lieberman (8 zetels) hem eveneens gedoogsteun gaat geven. Zondag komen de onderhandelingsteams van de Blauw-Wit en Yisrael Beytenu bij elkaar.
Een centrumlinkse regering zou in ruil voor gedoogsteun een aantal wensen van Yisrael Beytenu kunnen inwilligen. Dat is bijvoorbeeld openbaar vervoer en winkelopening op sabbat in seculiere wijken.
Ook heeft de regering de optie wijzigingen door te voeren in de wet op dienstplicht, zodat minder ultraorthodoxen vrijstelling krijgen.
Herstel
Politicoloog dr. Gershon Baskin schreef donderdag in The Jerusalem Post dat de Gezamenlijke Lijst de regering Gantz gaat steunen als deze een begin maakt met het herstel van de relatie tussen Joden en Arabieren in Israël en de relatie tussen Israëliërs en Palestijnen.
De regering zou de basiswet ”Israël als natiestaat van het Joodse volk” kunnen afschaffen of amenderen. Anders dan de Onafhankelijkheidsverklaring van 1948 is in deze wet de term „gelijkheid” nergens meer te vinden.
Het eerste telefoontje van Gantz zou volgens Baskin aan de Palestijnse president Mahmoud Abbas kunnen zijn. Hij gaat Abbas dan vertellen dat de kans op een vredesoplossing, op basis van twee staten voor twee volken, niet is verkeken.
Nederzettingen
Ook heeft de nieuwe regering de gelegenheid de uitbreiding van de nederzettingen drastisch te beperken en het uitgespaarde geld elders uit te geven. Een verandering van het budget is volgens Baskin hard nodig om het schrijnende tekort aan betaalbare huizen in Israël te bestrijden en het onderwijs te verbeteren.
Kortom, er is een kans dat Israël een nieuwe koers gaat varen. Al zal een minderheidsregering waarschijnlijk geen lang leven beschoren zijn, deze kan wel belangrijke hervormingen en koerscorrecties uitvoeren.
Maar laten we eerlijk zijn: er is ook kans dat er van dit scenario niets terecht komt. Gantz heeft ook een mogelijkheid een regering te vormen van nationale eenheid met Likud van premier Benjamin Netanyahu en de religieuze partijen. Ook is het mogelijk dat Netanyahu premier blijft, desnoods na de derde verkiezingen binnen een jaar. In deze gevallen komen er geen wezenlijke veranderingen.
Alfred Muller 