Het leek de laatste jaren allemaal zo goed te gaan. De betrekkingen tussen Israël en Polen waren hartelijk. Nu zijn ze echter ijskoud. Wat ging er mis? Kunnen ze worden hersteld?
Na de val van het communistisch regime in Polen openden de landen diplomatieke relaties. De betrekkingen bloeiden op het gebied van cultuur, economie, toerisme en wetenschap op. Maar in 2018 ontstond er onenigheid. Polen nam een wet aan die verbiedt te zeggen dat het land medeplichtig was aan de Holocaust en dat er „Poolse dodenkampen” waren. Polen wenste de schuld volledig bij Duitsland te leggen.
Consultaties
De relaties verslechterden de afgelopen week verder. In Israël en de Joodse wereld viel het verkeerd dat de Poolse president Andrzej Duda op zaterdag een wet ondertekende die de restitutie van eigendommen die door de nazi’s en later de communisten in beslag zijn genomen onmogelijk maakt. Het gaat voor 15 procent om Joodse eigendommen en voor 85 procent om eigendommen van Poolse burgers of vroegere burgers.
Israëls premier Naftali Bennett sprak van „een schandelijke minachting voor de herinnering aan de Holocaust.” Minister Yair Lapid van Buitenlandse Zaken bestempelde de wet als „antisemitisch en immoreel.”
Israël riep zijn chargé d’affaires, Tal Ben-Ari Yaalon, voor consultaties naar huis en Israëls nieuwe ambassadeur voor Polen gaat voorlopig niet naar Warschau. Israël adviseerde de Poolse ambassadeur in Israël, Marek Magierowski, die op vakantie is, weg te blijven.
Reizen
De Poolse vice-minister van Buitenlandse Zaken, Pawel Jablonski, zei dat Warschau overweegt de reizen van Israëlische jongeren naar de nazi dodenkampen te stoppen, omdat deze haat tegen Polen zouden veroorzaken.
De crisis komt niet onverwacht. Israël, de Joodse wereld en buitenlandse politici probeerden voorheen tevergeefs Polen te overtuigen de wet niet aan te nemen.
Oud-ambassadeur Colette Avital, secretaris-generaal van de Wereld Joodse Restitutie Organisatie, gelooft dat de wet voortvloeit uit nationaal belang. „Polen wil niet in een situatie terechtkomen waarin het veel eigendommen en geld moet teruggeven.”
Restitutiewet
Avital zegt dat Polen – anders dan andere Europese landen – geen restitutiewet had die de teruggave van particuliere eigendommen mogelijk maakt. Wie geconfisqueerde eigendommen toch terug wilde hebben, kon dat doen via gecompliceerde rechtszaken die jarenlang voortsleepten. Deze rechtszaken zijn nu komen te vervallen.
Ze hoopt dat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens iets kan doen of dat Europese landen de Poolse regering tot andere gedachten kan bewegen. En ze waardeert het dat Polen pensioenen betaalt aan een deel van de Holocaust-overlevenden.
„De relaties tussen Israël en Polen verkeren op dit moment in een staat van crisis”, zegt ze. „Maar laten we hopen dat het ministerie van Buitenlandse Zaken middelen heeft om het met Polen eens te worden en in de loop van tijd een soort overeenkomst te bereiken.”
Elke zaterdag in RD.nl: Israël Ingezoomd. Informatief, analyserend, opiniërend, kort. Altijd met foto. Dit bericht is van zaterdag 21 augustus 2021.
Foto: In Krakau, waar voor de Tweede Oorlog circa 70.000 Joden woonden. Vusal Ibadzade op Unsplash.
Jemima is een christelijke organisatie die zich richt op het verlenen van zorg aan mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking in Bethlehem. Maakt u dit mede mogelijk?
www.jemima.nl
Alfred Muller 