Op het eerste gezicht lijkt het om een onbetekenend stukje metaal te gaan, maar in werkelijkheid gaat het om een extreem zeldzame munt die in het midden van Israël werd gevonden.
Het zilveren voorwerp is namelijk een van de oudste bewijzen van het gebruik van munten in het land Israël. Het muntstukje stamt uit de vijfde of zesde eeuw v. Chr. toen de Perzen de scepter zwaaiden.
De Israëlische Oudheidkundige Dienst deed de ontdekking in de Judese heuvels ten zuidoosten van Jeruzalem in het midden van Israël waar het nationaal transportinfrastructuur bedrijf Netivei Israël werkzaamheden verricht.
Vierkante vorm
Waarnemend district archeoloog Semyon Gendler deed de vondst. In het betaalmiddel was een vierkante vorm aangebracht met hoge randen eromheen. Pas in latere tijden werden munten gemaakt met afbeeldingen die uitstaken. De munt was in tweeën gebroken.
Dr. Robert Kool, hoofd van het penningkundige departement van de oudheidkundige dienst, zegt dat er slechts een half dozijn van dit soort munten zijn aangetroffen in Israël. De munt dateert uit een tijd gemaakt waarin het gebruik ervan begon. Handelaars gingen over van het gebruik van zilveren gewichten naar munten.
Het voorwerp behoort tot een groep zeer oude munten die buiten Israël geslagen werden, namelijk in de regio’s van het oude Griekenland, Cyprus en Turkije. In de zesde en vijfde eeuw v. Chr. doken dergelijke munten ook op in locaties in het Land Israël.
Opzettelijk gebroken
De munt werd in de 4e eeuw v.Chr. opzettelijk in tweeën gebroken. Dat duidt erop dat iemand deze wilde gebruiken als een stukje gewogen zilver, in plaats van een munt. Toch waren in die tijd munten al in gebruik.
De hoofden van de opgraving, Michal Mermelstein en Danny Benayoun, zeggen dat de vindplaats een landelijk gebied betrof in het koninkrijk van Juda, waarvan Jeruzalem de hoofdstad was. In de zevende eeuw v. Chr. (2700 jaar geleden) toen de koningen Hizkia, Manasse, Amon en Josia aan de macht waren, bereikte de nederzetting van inwoners van Juda in dit gebied een toppunt.
Archeologen legden ook een huis met vier kamers bloot, waar ze een gewicht aantroffen op de vloer van een van de kamers. Het bolvormige voorwerp zou gebruikt zijn voor het afwegen van metalen, specerijen en andere kostbare goederen. Het teken op het gewicht was een oude Egyptische afkorting voor het woord sjekel. Het woog 11,07 gram. De onderzoekers zeggen dat het een standaardgewicht betrof dat laat zien dat koopwaren zorgvuldig afgewogen werden op de markten.
Denkprocessen
Eli Escusido, de directeur van de Israëlische Oudheidkundige Dienst, zegt dat het altijd verrassend is hoe belangrijke vondsten worden gedaan op onverwachte plekken. „De kleine muntjes vormen een cruciale informatiebron in de archeologie. Ze bieden ons visuele details, inscripties en data. Via een klein voorwerp, zoals een munt, wordt het mogelijk om te traceren hoe de menselijke denkprocessen waren. We zien dat onze economische gewoonten grotendeels gelijk zijn gebleven in de afgelopen duizenden jaren. Alleen de technologie is veranderd.”
Beeld: De Israëlische Oudheidkundige Dienst (Israel Antiquities Authority).
Een versie van dit artikel verscheen ook in het RD.
Alfred Muller 